Bir Eğitim Aracı Olarak Bilgisayar

Teknoloji geliştikçe sadece bilim değil, eğitim öğretim çalışmaları da genişledi. Okullar kendi oluşturdukları internet ve bilgisayar ağlarıyla eğitim ortamlarını zenginleştirdi. Bilgisayar destekli eğitim (BDE) adı verilen bu yeni ortamda öğretmen rehber rolünü üstlenir, öğrenciler ise aktif olarak öğrenme sürecine katılır. Böylelikle hem öğretmenin yükünü azalır hem de öğrencinin derse olan ilgisi, dikkat ve motivasyonu artırır. Yapılan araştırmalar da sürecin içine aktif olarak giren öğrencilerde anlamlı öğrenmenin gerçekleştiğini kanıtladı. Peki bilgisayar destekli eğitim aslında nedir?

Bilgisayar destekli eğitim, web tabanlı öğrenme, hipermedya, testler, alıştırma ve tekrar yazılımları, simülasyonlar ve eğitsel oyunlar olmak üzere altı formattan oluşur. Web tabanlı öğrenme formatı, programlarda hem konu hem de yöntem bağlamında yerini alır. Öğrenciler kendilerine uygun zaman içerisinde, istenilen sıklıkla üstelik mekândan bağımsız olarak dersleri takip edebilir. Bu programlar ses, video, grafik, iki boyutlu veya üç boyutlu hazırlanmış animasyonlarla anında dönüt alınacak şekilde tasarlanmış yapılarla zenginleştirilebilir.

Değerlendirme, bireyleri performanslarına göre sıralama, not verme, konunun ne düzeyde anlaşıldığını ortaya çıkarma, hangi konuların anlaşılmadığını belirleme gibi farklı amaçlara hizmet eder. Testlerin güvenilirlik ve geçerliliklerinin yüksek olması çok önemlidir. Bu yüzden hazırlanırken çok dikkatli olunmalıdır.

Öğrenciye soruların sürekli sunulduğu alıştırma ve tekrar yazılımları da bilgisayar destekli eğitimde yaygın olarak kullanılmakta. Yaygın olarak kullanılmasının nedenlerinden biri, bu tür yazılımların diğer yazılımlara göre daha az çabayla üretilmesi.

Simülasyon programları, öğrencinin aktif olarak katıldığı veya etkileyebildiği gerçek durum benzetmeleridir. Bu tür programların bazıları öğrenciye, verdiği kararlarla, senaryoyu yönlendirme olanağı sağlar. Simülasyonun olumlu yönü, donanıma zarar vermeden ya da öğrenci zarar görmeden öğrenmeyi gerçekleştirmesidir.

Eğitsel oyun yazılımları, öğrencinin ilgisini çekebilecek, zekice tasarlanmış oyunlar aracılığı ile daha kolay öğrenme ortamı sağlar. Bu yazılımlar, öğrenme etkinliklerine oyun kuralları eklenerek hazırlanır ve temel amaç öğrenciyi güdüleyerek öğretim sürecinin daha etkili olmasını sağlamaktır. Her yaşta öğrenci için oyun, verilecek ödüller aracılığıyla güdüleyici olmakla birlikte eğlenceli bir şekilde derse ilgiyi artırır. Bu tür yazılımlar tek başına kullanılabilecekleri gibi, alıştırma-uygulama yazılımları ya da simülasyon yazılımlarının içine yerleştirilerek de kullanılabilir.

Bilgisayar Destekli Eğitim genel çerçevede öğrenciye fayda sağlayan, eğlenerek öğrenme, somutlaştırarak öğrenme vb. olumlu yanlaras sahiptir. Bu olumlu yanların haricinde eğitimcilerin Bilgisayar destekli eğitimi ders süreci içine dahil ederken yeterli uzmanlığa ve donanıma sahip olmaya, etkin ve işlevsel olarak planlamaya özen göstermeli ve sınırlılıklarına dikkat etmelidir.

Öğrenci, eğitimde kullanılan bu formatlar sayesinde öğrendiklerini daha uzun süre hatırlar. Anlaşılmayan konuları istediği kadar tekrar edip gelişim sürecini kendi takip edebilir ve bu sayede konular üzerindeki ilerleyişini de planlayabilir. Bilgisayar destekli eğitim araçları konu sonlarında sorduğu sorulara verilen cevaba göre doğru-yanlış şeklinde geri bildirim verebilir. Bu dönütün anında yapılması eksik ve yanlış olan bilgilerin anında tekrar edilmesini sağlar. Eğitim araçlarında farklı seviyelere uygun konu anlatımları, alıştırmalar vb. ile farklılıkların sebep olabileceği olumsuzluklar en aza indirgenebilir. Pahalı araç gereçlerin yerine daha az maliyetli olan yazılımlar, her öğrenci için fırsat eşitliği sağlar. Zaman ve mekandan bağımsız olarak eğitim görme olanağı sunar. Çeşitli sosyo-ekonomik durumdan kaynaklanan sorunların ve materyallere ulaşmadaki imkansızlıkların ortadan kalkması için çözüm olabilir.

Bilgisayar destekli eğitimde bazı sınırlılıklar da var. En büyük sınırlılık öğrenci-eğitimci ilişkisinin kurulamaması. Bu uygulamalar her ne kadar anında dönüt sağlasa da öğrencinin her sorusuna cevap veremeyebilir. Bu noktada bir eğitimciye ihtiyaç duyulabilir. Ayrıca uygulamalar hazırlanırken oluşabilecek yazılımsal hatalar fark edilmediği takdirde öğrenciye yanlış bilgi verebilir. Bilgisayar destekli eğitim, psiko-sosyal ve fiziksel bazı sorunlara da yol açabilir. Örneğin; bilgisayar temelli yapılandırılmış bir eğitim sürecinde öğrencinin sosyalleşmesi engellenebilir bu da öğrencinin sosyal gelişimini aksatabilir.

Bilgisayar destekli eğitim, öğrenciye konuyu somutlaştırma imkanı tanır, mekandan bağımsız öğrenme ortamı sunar, alıştırma ve tekrarlar ile konuyu pekiştirmesini sağlar. Bilgisayar destekli eğitim kapsamında öğrenci dönüt alabilir, doğru bilgiye anında ulaşım sağlayabilir. Bilgisayar destekli eğitim ile bir öğretim süreci gerçekleştirecek olan öğretmen sınırlılıkları en aza indirmek için bilgisayar destekli öğretim formatlarına hakim olmalı veya bir bilirkişi ile ortak bir çalışma yürütmelidir. Bilgisayar sadece eğitim için bir destektir, eğitimin ve öğretimin başrolü her zaman öğretmendir.

Yazar: Afra Gülşah Gelmez

Editör: Gözde Naz Uysal